Tür ve Alttür isimleri Sözlüğü
    Hayvan ve bitkilerin bilimsel adları Latince yada Latinceleştirilmiş sözcüklerden oluşmuştur. Bu sözcüklerin bir bölümü de Eski Yunanca sözcüklerdir. Aşağıdaki sözlük, kertenkele, yılan ve kaplumbağa isimlerinin nereden geldiklerini açıklamak için oluşturulmuştur. Latince kökenli kelimeler (L) harfi ile Eski Yunanca kelimeler ise (Y) harfi ile gösterilmiştir.

    Bazı tür ve alttür isimleri ise kişi isimlerinden türetilmiştir. Örnek vermek gerekirse Prof. Dr. İbrahim Baran'ın isminden barani, Elisa'dan elisae gibi. Buradaki -i eki erkek isimleri için kulanılır ve ismi genitivus (-in hali) forma sokar yani barani, Baran'ın anlamına gelir -ae  eki ise kadın isimleri için kullanılır ve yine ismi genitivus formuna sokar. Bazı durumlarda da yine şahıs isimleri bir sıfat ekiyle çekilebilir -anus (eril) ve -ana (dişil) ekleri kullanılır. Örnek vermek gerekirse boskianus kelimesi Bosc ile ilgili anlamına gelmektedir.

Ablepharus: (LY): a-= -sız, Blepharon= gözkapağı; blepharis=kirpik. Ablepharus=Gözkapaksız.
Acanthodactylus (Y): Acantha=diken, Dactylos=parmak
Agama (Karaibce): Bir kertenkele cinsi
agilis (L): Çacuk, Çevik
ammodytes(Y): Ammos=kum; dytes=dalan, gömülen
anatolica: Anadolu'ya ait, Anadolulu
Anatololacerta: Anadolulu kertenkele
Anguis(L): Yılan
apodus: a-=-sız, (Y) podus=ayak
aporus (L): a-=-sız, (L) porus=delik; (Y) poros=delik
angramainyu: angramainyu=karanlığın ruhu
arguta(L): Parlak
armeniaca(L): Ermenistanlı
aurata(L): Aurum=altın, aurata=altın renginde
austrica(L): Avusturyalı
barani: Baran=Herpetolog Prof. Dr. İbrahim Baran'ın isminden
bedriagae: Bedriaga= Bir Rus herpetologun ismi (Yanlışlıkla kadın ismi gibi çekilmiş)
bithynica: Bursa ve Kocaeli bölgesinin eski ismi
bivittatus(L): İki şeriyli; bi-=iki, vitta=şerit
Blanus(Y): Blanos=kör
boskianus: Bosc'a ait (Eski bir Fransız zoologu)
brevicaudata(L): Brevis=kısa, cauda=kuyruk
breviostris(L): Brevis=kısa, ostium=ağız. breviostris=kısa ağızlı  
budaki: Budak= Prof. Dr. Abidin Budak'ın isminden
bureschi: Buresch=Sofya doga Müzesinde çalışmış bir bilim adamının ismi
cappadocia: Kapadokyalı
cariensis: Karya'lı, Caria= Marmaris, Bodrum ve Efesi kapsaya Güneybatı Anadolu.
Caretta(L): Bir çeşit kaplumbağa
caucasia(L): Kafyasyalı, Kafkaslara ait
caucasica(L): Kafyasyalı, Kafkaslara ait
caspica(L): Hazar denizine ait
caspius(L): Hazar göresine ait
centralanatoliae(L): Orta Anadolulu
Chalcides(Y): Khalkis=bir çeşit kertenkele, kalkos=tunç
Chamaeleo(Y): Khamaileon=Bukalemun; khamai=yerde, leon=aslan
Chelonia(Y): Kaplumbağa
chernovi: Chernov=Bir Rus herpetoloğunun ismi
Clemmys(Y): Kaplumbağa
Cliffordi: Cliford=Şahıs ismi
colchicus: Colchis'li Cholcis=Güneybatı Gürcistan Batum ve Poti bölgesi.
collaris(L): Yakalı
Coluber(L):Yılan
coronella(L): Corona=Taç, çelenk; coronella=Taçcık, çelenkcik.
cypriaca(L): Kıbrıslı
Cyrtodactylus(Y): Kyrtos=kemerli, kıvrık, Dactylos=parmak
Cyrtopodion(Y): Kyrtos=kemerli, kıvrık, Podus=ayak
danfordi: Danford=şahıs ismi
decemlineatus(L): 10 çizgili; decem=10, linea=çizgi
derjugini: Derjugin=bir Rus Herpetoloğunun ismi
diadema(Y): Taç, çelenk
ehrenbergi: Ehrenberg=Şahıs ismi
Eirenis(Y): Eirene=Mitolojide barış tanrıçası.
Elaphe(Y): Elaphos=korkunç. Heybetli, dehşetli
elegans(L): Zarif, nazik
eliase : Elisa,şahıs ismi
Emys
(Y): Tatlu su kaplumbağası
Episcopus(Y): Epis=üst, üstten. scopus= bakış, görüş episcopus=üstten bakan, piskopos
Eremias(Y): Eremia=Çöl, ıssız yer
Eriwanensis: Erivanlı
Eryx(L): Mitolojide bir kral, Sicilya'da gömülü olduğu dağ da aynı adla anılır.
Eublepharis(Y): Eu-=gerçek, iyi, güzel; ble=ygzkapağı; phora=taşıyan
Eumeces(Y): Eu-=gerçek, iyi, güzel; mekos=yükseklik, uzunluk; eumekes=iri yapılı
euphraticus(L): Fırat Nehrine ait
exigua(L): Kısa, küçük, bodur
fallax(L): Aldatıcı, yanıltıcı
familiaris(L): Bildik, tanıdık, evcil.
fragilis(L): Kırılabilir, kırılgan
galataensis: Galatalı, Galata=Ankara civarı ile Orta Anadolu'nun bir bölümü
graeca(Y): Yunanlı
grandiceps: garndi=büyük, ceps=baş, kafa. grandiceps=büyük başlı.
grusinica(L): Gürcistanlı
Gymnodactylus(Y): Gymnos=çıplak, Dactylos=parmak
hakkariensis: Hakkarili
harranensis: Harranlı
helioscopus(Y): Helios=güneş, Skopos=gözleyen bakan
Hemidactylus(Y) Yarım parmaklı
hermanni: Hermann=Şahıs ismi
heterocercum(Y): Hetero=başka, farklı, kerkos=kuyruk  
heterocercus(Y): Hetero=başka, farklı, kerkos=kuyruk
hieroglyphica: Hiyeroglif gibi
hohenackeri: Hohenacker=Şahıs ismi
ibera(Y): Bugünki Gürcistanın bulunduğu bölge, aynı zamanda da İspanya
iberus(Y): Bugünki Gürcistanın bulunduğu bölge, aynı zamanda da İspanya
insignitus(L): İyi işaretlenmiş, eşsiz
jaculus(L): Saldırdan; iaculari=saldırmak, hızla yürümek
jugularis(L): Öldüren, boğazlıyan; Jugulare=katletmek
kaznakovi: Kaznakov=Şahıs ismi
kitaibeli: Kitaibel=Şahıs ismi
kotschyi: Kotschy=Şahıs ismi
kumerloevei: Kumerloeve=Şahıs ismi
Lacerta(L): Kertenkele
laevis(L): Düz, hafif, açıkgöz
lantzicyreni: Lantz ve Cyren= Şahıs isimleri
lebetina(L): Doğulu
leptotyphlops(Y) leptos=ince, ipliksi; typhlops=Kör gözlü
lineomaculatus(L): Linea=Çizgi, macula=Leke
longissima(L): En uzun
longissimus(L): En uzun  
lycaonicus: Lykaonyalı=Roma imp zamanında Konya bölgesi
Mabuya: Kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte bir skink cinsi
macrorhynchus(Y): Macros=Büyük uzun; rhynchus=gaga, hortum
Macrovipera(Y): Macros=Büyük, Vipera Engerek
Malpolon(Y): Mala=çok, Polon=Büyük, kuvvetli
mardinensis: Mardinli
Mauremys(Y): mauros=siyah, emys=tatlı su kaplumbağası
mauritanica: Maruitania=Fas, Cezayir ve Tunus'u kapsayan bölge
media(L): Orta
montandoni: Montandon=Şahıs ismi
meridionalis(L): Güneyli
mixta(L): Karışık
modestus(L): Ilımlı, sakin, uslu, kendi halinde
monspessulanus(L): Montpellierli. Montpellier=Fransada bir şehir
Montivipera(Y): Mont=Dağ, Vipera Engerek, Dağ Engereği.
muralis(L): Duvara ait
mydas(Y): Deniz kaplumbağası, mydos=Yaş, ıslak
nairensis: Nairli. Nair=Ermenistan'ın eski ismi.
Natrix(L): Yüzen, natare=Yüzmek
najadum(L): Naiades'e ait. Naiades=Su perileri
nigriceps(L): nigri=siyah. ceps=Baş, Kafa. nigriceps=siyah başlı  
nummifer(L): Nummus=madeni para, fero=taşımak
obtusa(L): Küt, sivri olmayan
ocellatus(L): Küçük gözlü, yuvarlak lekeli
Ophiomorus(Y): Ophis=yılan, moros=tembel huylu, aptal
Ophisops(Y): Ophis=yılan, ops: göz.
Ophisaurus(Y): Ophis=yılan, Sauros=kertenkele
orbicularis(Y): Daire şeklinde orbis=daire
orientalis(L): Doğulu
parva(L): Küçük
Parvilacerta(L): Parva=Küçük, Lacerta= Kertenkele
parvula(L): Daha küçük
pavimentatus(L): Pavimentatum=döşeme taşıyla döşenmiş süslü zemin şeklinde olan
pelasgiana: Pelasgialı Pelasgia=Rodos adasının eski ismi.
persa(L): İranlı, Persli
persicus(L): İranlı, Persli
Phrynocephalus(Y): phrynos(phryne) kara kurbası; kephale=Baş, kafa
Phyllodactylus(Y): Phyllon=Yaprak, Dactylos=parmak
Platyceps (Y): Platy= Geniş Basık, ceps= kafa, baş
pleskei: Pleske=Bir Rus Zooloğunun ismi
pontica: Pontuslu, Pontus: Eskiden Orta ve Doğu Karadeniz bölgelerine verilen isim.
praticola(L): Pratum=çayır, Cola=İskan eden, yaşayan.
princeps(L): Birinci, önde gelen, şef, reis, prens.
punctatissimus(L): Çok fazla noktalı
punctatolinetaus(L): Küçük noktacıklardan teşekkül etmiş çizgiler
quatuorlineata(L): Dört çizgili
raddei: Radde=Şahıs ismi
ravergieri: Ravergier=Şahıs ismi
renardi: Renard=Şahıs ismi
Rhynchocalamus(Y) Rhynchos=gaga, hortum, Kalamos=sap, kamış, kaval
rivulata(L): Rivus=Çay, kanal; Rivulus=Küçük çay, kanalet
rothi: Roth=Şahıs ismi
rubriceps(L): Ruber=kırmızı, ceps=baş
ruderata(L): Rudus=süprüntü, çorak arazi, çöl; ruderatus=Çölde yetişen.
ruderatus(L): Rudus=süprüntü, çorak arazi, çöl; ruderatus=Çölde yetişen. 
rudis(L): Kaba, pürtüklü
satunini: Satunin=Şahıs ismi
sauromates: Sarmatyalı, Sarmatya=Avrupa'da Don ile Vistula nehirleri arasındaki bölge
saxicola :(L) Karada yaşayan
sacaber :(L) Kabuk bağlamış, kabuklu
sacabrum :(L) Kabuk bağlamış, kabuklu
schmidti: Schmidt=Şahıs ismi
schneideri: Schneider=şahıs ismi
sicula: Sicilyalı
siculus: Sicilyalı
situla(L): Yerde yatan, aylak dolaşan, avare
Spalerosophis(Y): Sephaleros=kaypak, aldatıcı, ophis=yılan
stellio(L): Stella=yıldız, sırtında yıldızımsı dikenler bulunan bir kertenkele
steindachneri: Steindachner=Şahıs ismi
Stenodactylus(Y) Steno=dar Daktilos=parmak Stenodactylus=dar parmaklı
strauchi: Strauch=şahıs ismi
strigata(L): Çizgili
suphani: Suphan Dağına ait
syriacus: Suriyeli
Tarentola: Bu cins kertenkelenin İtalyanca karşılığı
taurica: Toroslu
terrestris(L): Karasal
tessellata(L): Damalı, mozaik şeklinde; tessella=Kübik taş
Testudo(L): Kaplumbağa, Testa=Kabuk
Trachylepis: Trachy=Pürtüklü, Lepis=deri
transcaucasiana(L): Transkafkasyalı
trilineata(L): Üç çizgili
Trionyx(Y): Tri=3; onyx=tırnak, pençe
tristis(L): Üzgün, melankolik, donuk renkli
triunguis(L): Tri=üç, unguis=tırnak, pençe
turcicus(L): Türkiyeli
Typhlops(Y): Typhlos=kör, ops=göz
urmiana(L): Urmialı  
unisexualis: Tek cinsiyetli
ursinii(L): Orsini'nin Latinceleşmiş hali Orsini=İtalyan şahıs soyadı
Varanus(L): Dev, Arapça varan sözcüğünün Latinceleşmiş hali
velox(L): Hızlı, tez
Vipera(L) Engerek yılanı, Canı doğuran, vivipara'nın kısaltılmış şekli
vermicularis(L): Küçük kurta benzeyen vermis=kurt, vermiculus=kurtçuk
viridis(L): Yeşil
vittata(L): Şeritli
wolteri: Wolter=şahıs ismi
wolterstorffi: Wolterstroff=şahıs ismi
xanthina: Xanthuslu, Xanthus=Fethiyenin güney doğusundaki tarihi bir şehir


Lütfen sitedeki bilgilerden kısmen yada tamamen alıntı yaparken, kaynağını belirtelim, emeğe saygı duyalım.

Sözlük Ana Menü'süne Dönüş

Sorularınız için bana e-mail atınız