Bukalemunlar; Chamaeleonidae familyasına bağlı
kertenkelelerdir ancak, bir çok yönden öbür kertenkelelerden
farklılıkları bulunduğundan, bazı bilim adamları
kertenkeleleri Rhiptoglossa alttakımına dahil ederler.
Chamaeleonidae familyasını diğer
kerdenkelelerden ayıran en önemli özellik, ayakların, dilin
ve gözlerin alışılmadık biçimleri ve renk değiştirme
özelliğidir.
Chamaeleonidae familyası 4 cinste toplanır,
bunlardan da yaklaşık 90 kadar tür çıkar. Bukalemun
türlerinin bütün üyeleri, Eski Dünya'da (Yarısından çoğu
Madagaskar adasında, geri kalanlarsa Büyük Sahra çölünün
güneyinde) yaşarlar. Chamaeleo chamaeleon türü ise Akdenizin
İspanya ile Suriye arasındaki bölümünde yaşar.
Bukalemunların büyük çoğunluğu Chamaeleo cinsinde toplanır bunlarağaçlık
ve makilik alanlarda yaşarlar. Brookesia cinsine girenler, yer altında
yada kayalıkların arasında yaşarlar. Leandria ve Evoluticauda cinslerin ise kuyrukları
Chamaeleo cinsindeki gibi kavrayıcı değidir.
Bukalemunların uzunlukları 8-60cm. arasında değişse de
genelde uzunlukları 30 cm. kadardır. Çok yavaş yürürler bir
dal üzerinde dakikada en fazla 12 adım atabilirler. Dilleri
boylarının yaklaşık 1-1.5 katı uzunluğundadır ayakları ve
kuyrukları ise dalları kavrayacak şekilde gelişmiştir.
Gözleri birbirlerinden bağımsız hareket edebilir, yani bir
gözüyle yukarı bakarken diğeri ile aşağıya bakabilir.
Chamaeleo chamaeleon
(LINNAEUS) 1758
Bukalemun
Bütün bukalemunlarda olduğu gibi Chamaeleo chamaeleon'un da vücudu yanlardan basıktır. Parmaklar ikisi bir arada üçü bir arada bitişmiştir ve kavrayıcı bir kıskaç şeklindedir. Gövdenin üst ve orta kısmmında daha büyük pulların meydana getirdiği uzunlamasına bir sırt çıkıntısı vardır. Vücudun alt tarafında çeneden kuyruğa doğru uzanan ve biraz daha iri pullardan oluşmuş açık renkli bir çizgi vardır.
Renk ve deseni sabit değidir, duruma göre, yeşil, gri, kahverengi, siyah ve bunların çeşitli tonlarına değişebilir. Zemin rengi üzerinde, koyu veya açık renkte şerit veya lekeler bulunur. Bunlar bazen renk değişimine uğramazlar. Karın altında çeneden anüse kadar uzanan sarımsı çizgi çoğunlukla renk değiştirmez. Erginlerin boyu 24-30cm. arasındadır.
Bukalemunlar ağaçlarda yaşarlar. Kavrayıcı ayakları ve kuyruğu ile dallar üzerinde rahatlıkla hareket edebilirler. Avlanmak için dalda sakin olarak durur, yakın bir mesafede bir böcek görürlerse, dilini birden dışarı fırlatarak avını yakalarlar. Dişi bir seferde 20 kadar yumurtayı toprağa kazdığı bir çukura bırakır, Elipsoid şeklindeki yumurtaların boyu 18-20mm. kadardır. Türkiye'de Akdeniz bölgesi ve Ege Bölgesi'nin sıcak ve ağaçlık biotoplarında bulunur.
